Δημοτικό Μουσείο Καλαβρυτινού Ολοκαυτώματος

Το Δημοτικό Σχολείο Καλαβρύτων κτίστηκε στις αρχές του 20ου αιώνα, άρχισε να λειτουργεί το 1906. Αποτελεί δείγμα τετρατάξιου σχολείου με νεοκλασικά μορφολογικά στοιχεία και συγκεκριμένη τυπολογία. Κτίστηκε σύμφωνα με το πρώτο κρατικό πρόγραμμα ανέγερσης σχολικών κτιρίων το οποίο διαμορφώθηκε από τον νονομηχανικό του Υπουργείου Παιδείας Δημήτριο Καλλία και θεσμοθετήθηκε με το Νόμο ΒΤΜΘ/1895. Από τα πρώτα χρόνια λειτουργίας του διέθετε δασκάλους για όλες τις τάξεις και ήταν εφοδιασμένο με εποπτικά μέσα για τη διδασκαλία των ιστορικών, γλωσσικών, τεχνικών και πρακτικών μαθημάτων. Κατά την περίοδο της Κατοχής διέκοψε τη λειτουργία του. Χρησιμοποιήθηκε ως σχολείο μόνο από το Σεπτέμβριο μέχρι το Δεκέμβριο του 1943. Αυτή ήταν η μικρότερη σχολική χρονιά στη μακρόχρονη συμβολή του στην εκπαίδευση.

Στις 13 Δεκεμβρίου του 1943 κάηκε ολοσχερώς από την πυρκαγιά που προκάλεσαν οι Γερμανοί κατακτητές. Μετά την απελευθέρωση ανακατασκευάστηκε σύμφωνα με το αρχικό του σχέδιο. Επαναλειτούργησε το 1955. Το 1986 κηρύχθηκε ως ιστορικό διατηρητέο μνημείο από το Υπουργείο Πολιτισμού και αποφασίστηκε να στεγάσει το Δημοτικό Μουσείο Καλαβρυτινού Ολοκαυτώματος.

Το Δημοτικό Σχολείο Καλαβρύτων ήταν ένα από τα πιο ευρύχωρα δημόσια κτίρια της πόλης με μεγάλο προαύλιο χώρο. Κατά την περίοδο της Κατοχής από το 1941 έως το τέλος του Απριλίου 1943, επιτάχθηκε από τους Ιταλούς και μετατράπηκε σε στρατόπεδο συγκέντρωσης πολιτικών κρατουμένων της Πελοποννήσου. Σε αυτόν το χώρο παρέμειναν κρατούμενοι πεντακόσιοι Έλληνες και Ελληνίδες. Κατά το διάστημα του περιορισμού τους υπέστησαν πολλές κακουχίες και ορισμένοι δεν επιβίωσαν. Τον Απρίλιο 1943 οι κρατούμενοι μεταφέρθηκαν σε άλλα σημεία της χώρας και το στρατόπεδο συγκέντρωσης έκλεισε. Στη συνέχεια το κτίριο χρησιμοποιήθηκε ως τόπος στρατοπέδευσης του Ιταλικού τάγματος Καλαβρύτων. Μετά τη συνθηκολόγηση των Ιταλών, στις 9 Σεπτεμβρίου 1943, το Δημοτικό Σχολείο επαναλειτούργησε.

Το βράδυ της 17ης Οκτωβρίου 1943, μετά τη μάχη των Ρωγών Κερπινής, οι αντάρτες οδήγησαν στο χώρο του σχολείου τους Γερμανούς αιχμαλώτους, οι οποίοι παρέμειναν εκεί επί ένα 24ώρο.

Στον ίδιο χώρο γράφτηκε μέρος του δράματος των Καλαβρύτων στις 13 Δεκεμβρίου 1943.Εδώ συγκεντρώθηκαν οι κάτοικοι της πόλης από τους Γερμανούς και έγινε διαχωρισμός του ανδρικού πληθυσμού και των εφήβων άνω των 13 ετών από τα γυναικόπαιδα και τους ηλικιωμένους. Ενώ οι άνδρες οδηγήθηκαν στο λόφο του Καππή, τα μικρά παιδιά, οι γυναίκες και οι ηλικιωμένοι κρατήθηκαν στο εσωτερικό του κτιρίου, το οποίο πυρπολήθηκε.

Υπό το κράτος του πανικού οι έγκλειστοι παραβίασαν τις πόρτες και διέφυγαν.

Το Δημοτικό Μουσείο σήμερα

Το Νομικό Πρόσωπο με την ονομασία «ΔΗΜΟΤΙΚΟ ΜΟΥΣΕΙΟ ΚΑΛΑΒΡΥΤΙΝΟΥ ΟΛΟΚΑΥΤΩΜΑΤΟΣ» ιδρύθηκε το 1986 με αριθμό Φ.Ε.Κ. Α 24908/4.8.1986 και στεγάζεται στο ιστορικό Δημοτικό Σχολείο της πόλης.

Σκοπός του Νομικού αυτού Προσώπου είναι: η συγκέντρωση, η καταγραφή και έκθεση πάσης φύσεως υλικού που μαρτυρεί την ιστορία, την λαογραφία και την παράδοση των Καλαβρύτων, ιδιαίτερα την ιστορία του Ολοκαυτώματος της 13ης Δεκεμβρίου 1943 και των γεγονότων που διαδραματίστηκαν στην ευρύτερη περιοχή.

Το έργο αναστήλωσης του Δημοτικού Σχολείου και μετατροπής του σε Μουσείο Καλαβρυτινού Ολοκαυτώματος πραγματοποιήθηκε σύμφωνα με τη μελέτη των αρχιτεκτόνων μηχανικών Μαίρης Κουμανταροπούλου και Αντώνη Μανιουδάκη της Διεύθυνσης Πολιτιστικών Κτιρίων και Αναστήλωσης Νεότερων Μνημείων του Υπουργείου Πολιτισμού.

Ο προϋπολογισμός του έργου ήταν 1.167.332,42 Ευρώ και ανάδοχος εταιρία η «Αλέξανδρος Τεχνική Α.Ε.».

Το έργο συγχρηματοδοτήθηκε από την Ευρωπαϊκή Ένωση και ήταν ενταγμένο στο Επιχειρησιακό Πρόγραμμα «ΠΟΛΙΤΙΣΜΟΣ» του Κοινοτικού Πλαισίου Στήριξης 2000-2006.

Το Μουσείο εγκαινιάστηκε στις 9 Ιανουαρίου 2005 από τον Εξοχότατο Πρόεδρο της Ελληνικής Δημοκρατίας κ. Κωνσταντίνο Στεφανόπουλο.

Δημοτικό Μουσείο Καλαβρυτινού Ολοκαυτώματος